Beschrijving

In gesprek met de vorigen (1938) vormt een bundel essayistische ‘gesprekken’ met intellectuele voorgangers van Ter Braak—van Erasmus en Machiavelli tot Jan Romein. In plaats van biografieën of historische schetsen geeft Ter Braak in deze essays levendige reflecties op wat elke figuur betekent voor zijn eigen tijd en voor zijn eigen denken. Elk essay staat op zichzelf als kritische dialoog, waarin Ter Braak verbinding zoekt tussen verleden en heden zonder absolute objectiviteit te claimen.

De stijl is scherp, speels en tegelijk geestelijk gedreven. Ter Braak haalt zijn intellectuele kracht uit paradox en zelfkritiek: hij beschouwt zichzelf zelfs als een van zijn eigen ‘vorigen’, in een essay dat eindigt met een brief over individualisme als moraal of slotvignet. Door zijn analytische scherpzinnigheid leert hij telkens zowel voor- als tegenstanders kennen: hij schrijft minder over wat hij verwerpt dan over waar hij voor kiest, en onderzoekt waar hij werkelijk in gelooft.

De bundel maakt vooral indruk door de lichtheid waarmee diepe thema’s worden onderzocht. Ter Braaks essays blinken uit in helderheid, stijl en intellectuele behendigheid: ze zijn tegelijk essay, kritiek en literaire reflectie. Zijn persoonlijke engagement, maar zonder dogmatisme, maakt het werk zowel tijdloos als actueel.