Beschrijving

Het boek Graven naar macht (ISBN 9789060122600) van H. M. Helmers, samen met collega’s als Mokken, Plijter en Stokman, is een omvangrijke studie (circa 387 pagina’s) naar machtsstructuren binnen het Nederlandse economische en politieke landschap. De auteurs beschrijven hoe instituties, topmanagers en netwerken middelen inzetten om beleidskeuzes in verschillende domeinen – van media tot onderwijs en gezondheidszorg – te beïnvloeden.

Een belangrijk onderdeel van het boek is de analyse van begrippen als macht en invloed. Macht wordt hier gedefinieerd als het vermogen om gedrags- of keuzealternatieven van anderen vast te leggen of te veranderen, terwijl invloed het vermogen betreft om in bestaande keuzes nuance of richting aan te brengen. Deze definities vormen de kern van het theoretische kader waarmee Helmers en collega’s politieke economische netwerken in kaart brengen en verklaren.

Hoewel het boek rijk is aan empirische data en netwerkanalyses, kreeg het scherpe kritiek van Meindert Fennema. Hij betoogt dat de auteurs de rol van kapitaalwetmatigheden en historische context – zoals de logica van de kapitalistische productiewijze – onvoldoende meenemen. Daardoor krijgen machtsverhoudingen volgens Fennema een te geïsoleerde uitleg, zonder voldoende aandacht voor structurele redenen achter machtsposities.

Kort samengevat verschaft Graven naar macht een gedetailleerd en netwerkgebaseerd inzicht in elitestructuren in Nederland, maar volgens critici zoals Fennema blijft het theoretisch en historisch kader aan de oppervlakte.